Ce portfolio se veut un objet de recherche et de découverte, un lieu de partage et d’échanges entre « alter » et « ego ». Tous les commentaires seront donc les bienvenus. J’en remercie par avance leurs auteurs.

« Sẽ có một ngày trên hành trình đến với những cánh đồng Abydos của Osiris dương trần tục luỵ em bỏ lại đàng sau cả những thân sơ giận thương yêu ghét... »


Chers collègues,


Après une assez longue période de tâtonnements, voici enfin le fruit de mes efforts continus.

J’ai le grand plaisir de mettre à votre disposition un e-portfolio que j’ai conçu comme outil d’accompagnement à mon auto-formation, et en tant qu’enseignante-chercheur-formateur (ou ... chercheuse-formatrice ?), ceci dans le but de favoriser des échanges et contacts avec des collègues d’ici et d’ailleurs.

J’aurais aimé un outil plus approprié (pour plus de facilité dans la conception et dans la lecture), mais je n’en ai pas trouvé. Je compte donc sur votre compréhension.

Si les jeunes collègues y trouvent quelque utilité pour leurs réflexions, ou pour alimenter et enrichir leur vécu professionnel, ce sera à ma très grande joie, et j’en serai bien honorée.

Je compte aussi sur vos remarques, suggestions et propositions (qui seront ajoutées en fin de chaque article ou en bas de la page) pour pouvoir améliorer cet outil. Vous pourriez de même me les communiquer par email (phamthi.anhnga@yahoo.fr).

Avec mes sincères remerciements,

Et Bonne Année du Buffle !


Anh Nga

vendredi 31 août 2012

Thư phòng của Ba

Anh Nga ở lan can, bên cảnh cửa sổ thư phòng của Ba mình
(Ảnh chụp ngày 15.02.1970)



* Mùa Vu Lan 2012


Căn phòng chừng mười sáu mét vuông
lưu dấu cả một đời chịu thương chịu khó
giờ này
ở một nơi rất xa
xa vì từ lâu không thể nào với tới
nhắm mắt
con vẫn nghe vọng lại đâu đây 
những dư âm ngọt ngào đắng đót

Lần cuối con bước vào thư phòng
thấm thoát đã hơn ba năm
ngày ấy
những đồ vật bày biện bên trong đã ít nhiều khác trước
con lặng nhìn
thương quá
những dấu tích đã ít nhiều nhạt phai
chữ tình đã dần dà biến thái

Thuở xưa
tâm điểm của thư phòng là cái bàn Ba ngồi
mặt bàn lát gương trưng nhiều tấm hình kỷ niệm
Trước mặt là cái giá gỗ nhỏ nhiều ngăn
không chỉ đựng thư từ mà tùm lum thứ
Và lẫn giữa cơ man những vật dụng trùng trùng
là bức tượng nhỏ Mannekin Pis phiên bản Việt Nam
mà Ba vô cùng yêu thích 
Thi thoảng
Ba lệnh cho con vào dọn dẹp
nên có khi con còn thuộc chỗ tụi nó hơn Ba
Ba cho con mặc sức thu xếp gọn gàng
chỉ cần con ghi nhớ
trong mớ lộn xộn nhưng không hỗn độn của Ba
vẫn có chỗ cho riêng từng thứ
dù có khi ba quên nên lại lủ khủ đi tìm
và gọi con vào kiếm giúp
‘L’ordre dans le désordre’
‘une place pour chaque chose et chaque chose à sa place’
ôi những câu châm ngôn còn vang vọng giọng nói khi trầm khi bổng của Ba
Và tận cùng hai bên phải trái của bàn
Ba còn đóng thêm hai cái giá ắp đầy sổ sách

Bàn có cái hộc kéo thật to ngay chỗ Ba ngồi
nhưng hấp dẫn hơn tất cả
vẫn là hai ngăn tủ bên phải bàn Ba
Ngăn trên là một hộc nhỏ
cũng chứa tùm lum thứ
Từ
những đam mê bắt nguồn từ thời thơ dại của Ba
mà tận đến khi luống tuổi Ba vẫn còn cấp ca cấp củm
(nhà nghèo nhưng thiệt tội Ba cứ hay thèm đủ thứ)
Ôi những cục gôm trắng hay hai màu xanh đỏ nhỏ to đủ kích cỡ
nhưng không in hình bông hoa hay chữ nghĩa gì
chỉ vì ba lắc đầu không thích
Cho đến
những vật dụng Ba hay dùng
mà tụi con hay qua cầm nhầm nên Ba cho vào tủ khóa
cây kéo con dao băng keo trong
những mẩu giấy màu thật đẹp
toàn những báu vật vô cùng hiếm hoi
vào cái thời khó khăn Ba vẫn hay ‘lộn phong bì’ để gửi thư qua Bưu điện
những bức thư chữ nhỏ li ti
mà khi dò lại Ba phải soi kính loupe đọc từng chữ từng hàng
Ngăn dưới cất những sổ sách tài liệu
là ‘ngôi vườn riêng’ của cuộc đời Ba
Nó có hai vòng khóa
trong khi ngăn trên chỉ khóa chung với nó bằng một thanh gỗ chặn
mà cuối cùng
(mô Phật
lạy Ba tha thứ cho con)  
con cũng đã có cách riêng để chui vào
cả hai ngăn tủ

Trong thư phòng
ngoài bàn thờ Quan Âm
đặt lên nóc tủ cao nhất
tầng trên đựng tự điển
và dưới là album ảnh và sổ Ba ghi kỷ niệm cho mỗi một đứa chúng con
bàn thờ Ông Bà Nội đặt trên một tủ nhỏ hơn với rất nhiều ngăn hộc nối nhau chi chít
dường như ngày xưa Ba thuê đóng để đựng hồ sơ những qui tắc hội đồng thi
mà Ba hay là chánh chủ khảo
hay cũng có thể đựng phiếu cá nhân 
mà học sinh phải tự ghi và nạp cho Ba vào mỗi dịp khai trường
(điều mà sau này đi dạy con đã học theo và làm như Ba
cũng như việc thu hình học sinh để làm ảnh lớp)
Ngoài hai nơi chốn thờ phụng ấy ra
còn có hai cái hình phóng to
hình nhà bác học Einstein
hình Quái kiệt Ba Vân
những người yêu mến tuy xa nhưng rất gần với Ba thuở ấy
hay cũng có thể đó chính là
hai khía cạnh cuộc đời đã hình thành nên tính cách Ba
Hai ông này án ngữ trên dãy tủ đựng sách truyện và sổ dạy
Từ sách văn học Pháp
Lanson
Lagarde Michard
Castex Surer
đến sách luyện Toán Lý bằng tiếng Pháp
những bảng mémento Toán Lý Hóa
cuốn logarithme về sau lần lượt từng đứa chúng con dùng
cả những tập Atlas
rồi những bộ truyện Tàu
như Tây Du
cả Tây Du ký và Tây Du diễn nghĩa
Thủy Hử
Từ Hy Thái hậu
đến kiếm hiệp
nào Anh hùng xạ điêu
Thần Điêu Đại hiệp
Võ Lâm Ngũ bá
nào Tiếu Ngạo giang hồ
và những cuốn sổ dạy hàng năm của Ba
những cuốn sổ to dày bìa cứng
bọc nylon dán nhãn
được sắp xếp và đánh số công phu  
kèm một tự điển gồm đầy đủ tên họ học trò sắp xếp theo A B C
và trường lớp năm học sổ dạy số bao nhiêu
trong những ô cột thật lô-gic rõ ràng
(chẳng ai có thể nhận bừa là học trò Ba vì Ba sẽ truy ra hết)

Thư phòng Ba còn có một cầu thang gỗ nhỏ
dẫn lên sân thượng
nơi mở tung ra một khung trời mơ mộng cho con
như chắp cho con đôi cánh thiên thần  
Cõi mộng mơ ấy
có Đập Đá mùa khô mùa lụt
cầu Trường Tiền khi liền khi gãy
một chút sông Hương
một khúc đường Lê Lợi
một thoáng Hàng Me
Và với một chút tưởng tượng
có cả Sân vận động Tự Do
Hoàng Hoa thôn với ngôi nhà cũ thời thơ ấu
có thôn Vỹ Dạ
xa thật xa là biển Thuận An
hay xa xa phía bên kia
là chùa Thiên Mụ
chùa Huyền Không ngay sát làng ngoại Eo Bầu
Cũng có khi con nhìn thấy vết tích chiến tranh
những năm sáu ba sáu tám bảy hai hay bảy lăm
khi đã hết ầm vang tiếng đạn bom 
và con len lén bò lên nghiêng ngó trong khi Ba cấm vì ngại những hiểm nguy rình rập 
Nhưng dù với rất nhiều trí tưởng tượng
chưa bao giờ
chưa một lần dù chỉ thoáng qua 
con có thể hình dung
chiến tranh hủy diệt lại có thể nổ ra ngay bên trong mái ấm gia đình
của Ba Mạ và chúng con
nhẫn tâm
không khoan nhượng

Dưới những bậc thang gỗ dẫn lên tầng thượng
là những tập bài quay ronéo một thời của Ba
Ba mò mẫm gõ máy chữ trên stencil rồi mang đi quay
(cái máy chữ hiệu Remington thì phải
mà năm bảy lăm
dù mới lên mười bảy và mười chin tuổi
em Tuấn và con đã bằng mọi giá giữ lại cho Ba
cùng với cái máy may Singer của Mạ
trong cảnh giẫm đạp cướp bóc hỗn quan hỗn quân
giữa làn ranh sống chết
vô cùng bi thương
ở Tiên Sa Đà Nẵng)
Có lần họ quay ronéo màu mực tím vì sẵn còn mực tím thừa
con khoái chí ngắm tới ngắm lui
nhưng Ba chỉ lắc đầu và nhún vai cười vì không thấy khác
Rồi từng mớ bài từng đợt Ba chở về
chúng con thay nhau sắp thành tập và đóng agrafes
theo một quy trình rất chi ly và khoa học của Ba
sau mỗi công đoạn đều đóng gói và viết nhãn rõ ràng
cả đánh số và ghi ngày tháng
thậm chí cả tên chúng con ở một bên
Dường như
chúng con là con của Ba không chỉ vì huyết thống
mà là
cả trong tâm tư
trong từng thao tác việc làm
dù rất là thủ công
hay những chi tiết nhỏ nhoi vụn vặt

Không biết nay còn lại gì
từ những tập bài xưa
‘L’amour des parents pour leurs enfants’
‘Le maître et l’élève’ của Guyau
‘Eugénie Grandet’ của Balzac
‘La mort du loup’ của Vigny
‘Après la bataille’ của Hugo
và nhiều nhiều nữa
còn lại gì
giữa những nhiễu nhương hận thù thực hư thiệt giả
còn lại gì
cái tình Ba gói ghém cho hàng vạn học trò thương yêu và cho hết thảy chúng con
còn lại gì còn lại gì
Ba ơi

Thư phòng của Ba
cũng từng chứng kiến những đòn roi giáo huấn
Ba mím môi dùng để răn dạy chúng con
Những vết tím bầm trên mông chúng con
cũng là những vết hằn sâu trên trái tim Ba
nhức nhối
nhưng ngày qua ngày
đã thực sự giúp chúng con lớn khôn
thành người
(Học làm người là phải từ tấm bé phải không Ba)
Dẫu ngày nay
gần đến cuối đời
thi thoảng trong giấc mơ khuya
con còn hoảng hốt với những trận đòn thời thơ ấu
con vẫn hiểu
đó là kết tinh của tình yêu thương vô bờ các đấng sinh thành dành cho con mình
ở một thời xưa cũ
dù nó nghiệt ngã đớn đau
nhưng thực sự đã là phương cách nhiệm mầu   
dẫn dắt chúng con vào đời với những bước chân vững chãi
và tránh xa
không phải té sấp té ngữa vào đống bùn nhơ
những vết nhơ không tài nào gột sạch
Rất chi là khác
với cách nhìn
những lời kêu án kết tội một chiều
lâu nay vẫn rẫy đầy trên báo chí

Cũng có một thời
thư phòng Ba bỏ trống
nghĩa là Ba ít vào ra
dường như Ba đã nghỉ hưu hay đang đi đâu xa Huế
Chúng con được phép tận dụng không gian
ôi sung sướng
Đến nỗi bây giờ
thi thoảng trong giấc mơ
con vẫn thấy mình lim dim tận hưởng
nằm im trong góc phòng
cái quạt máy nhỏ lạch xạch cạnh bên
cuốn truyện ưa thích ngả nghiêng một phía
và mùa hè bên ngoài oi oi
Và có những hôm
hương hoàng lan sau vườn gọi mời vươn tay ra hái
(hoàng lan hàng xóm chẳng hiểu vì sao chỉ riêng nhà mình được hưởng)
con với hái đầy tay
như hái những nụ thơm cuộc đời
như dang tay ra
hái những cánh sao bên ngoài khí quyển
và thư phòng Ba bỗng chốc hóa thành phi thuyền
bay bay trong cõi mơ

Chỉ mười mấy mét vuông
nhưng sao thư phòng có những bảy cửa sổ
một cửa lớn ra vào
một thang lầu gỗ dẫn lên tầng thượng
Ngoài cửa sổ nhìn qua phòng cạnh bên phải đóng hẳn vì bị tủ to che khuất
còn thì
mỗi một cửa sổ mở ra một góc trời riêng
Hai cái mở ra
những chùm hoàng lan và vườn nhà Cố
Ba cái lại mở tầm nhìn
lên sân trong nhà mình
giếng nước mát
và mái nhà căn bếp
(mà ít lâu sau Bà Ngoại bán đi nên nó đã thuộc về chủ khác)
Cửa sổ cuối cùng nối liền
với lan can có chậu hoa xây dài thành đường viền quanh
những cây hoa glaïeuls dễ thương hồng nhạt
củ ngủ trong đất cứ đến mùa là lại lên mầm đâm chồi nở hoa
và hoa bươm bướm nhiều màu
cả hoa mười giờ rực rỡ
Và những năm khốn khó
chúng con còn trồng thêm hành rồi rau rồi cải
và cũng có thời
còn có những cây bạch hạc
với những cánh hoa nhỏ trắng rất xinh
nhưng đặc biệt hơn cả là những cái lá
cũng đồng thời là bài thuốc nam
mỗi ngày Mạ hái nhai mấy lần để tự chống chọi với căn bệnh cao huyết áp

Đã gần năm mươi năm
non nửa thế kỷ
những tháng ngày xưa đã dần dần trở nên trầm tích
và ngay trong gia đình mình cũng kẻ mất người còn 
ngoài Ba còn có em Minh cũng đột ngột ra đi ở tuổi còn rất trẻ
Ba ơi
phải chăng
ngôi nhà của Ba Mạ và chúng con
và thư phòng của Ba
cũng chỉ là phù du
rồi một ngày không xa sẽ trở về làm cát bụi
sẽ chẳng còn gì
bởi sinh ký tử quy
Con hiểu
khi ra đi đến hột nút cũng không thể mang theo
nói gì đến những đất đai cửa nhà bất động sản
Nhưng Ba ơi
mãi mãi trong con
hình ảnh thư phòng của Ba vẫn là thế giới nửa lạ lùng kỳ ảo nửa ruột rà thân quen 
thiên đường trần gian  
diệu kỳ hơn hết thảy mọi giấc mơ
nơi khởi nguồn
cho những chuyến phiêu du của cô bé Alice mộng mơ
nơi mãi mãi
ắp đầy tình thương yêu và không có chỗ cho hận thù
từ thời con thơ trẻ
cho đến tận cuối những tháng ngày
trước khi con mỉm cười theo Ba bước về cõi khác
Hoặc biết đâu cũng có thể là
kể cả khi
con đã vượt bến mê
đến bờ ngộ
và mãi hoài thênh thang trong cõi khác



Jeanne d'Arc 1960-1973

Jeanne d'Arc 1960-1973
classes de 7e et de 8e

classe de 4e

ENS de Hué 1973-1977

ENS de Hué 1973-1977
4e année

Université de Rouen 1996-1997

Université de Rouen 1996-1997
salle de documentation DESCILAC - le 9 janvier 1997

dernier cours de méthodologie 1997

Université de Rouen 1999-2000

Université de Rouen 1999-2000
soutenance de thèse

avec Anh Hai

... et les copains copines

ENS de Hué 2003-2004

ENS de Hué 2003-2004

Université d'Hélouan - Égypte 2004

Université d'Hélouan - Égypte 2004

Bangkok 2006

Bangkok 2006

ESLE de Hué 2006-2007

ESLE de Hué 2006-2007

Siem Reap 2007

Siem Reap 2007
anciens Rouennais

chez Minh 2008

chez Minh 2008

Pagode Từ Lâm (Hué) 2008

Pagode Từ Lâm (Hué) 2008

Vientiane 2008

Vientiane 2008
Avenue Lane Xang

Université Nationale du Laos

Bình Châu (Bà Rịa-Vũng Tàu) 2008

Bình Châu (Bà Rịa-Vũng Tàu) 2008


đăng quang 2008

đăng quang 2008

kỷ sửu 2009

kỷ sửu 2009
đền huyền trân

trúc lâm thiền viện

chez phan thuận an 2009

chez phan thuận an 2009

dans le soleil et dans le vent

thả thơ 2009

thả thơ 2009
trên sông Hương

tiến vào chung kết

Fai Fo 2009

Fai Fo 2009

canh dần 2010

canh dần 2010
chùa Từ Lâm

phật tử Quảng Viên

phật tử Quảng Viên
chùa Tịnh Giác

Huý nhật lần 7 của em Minh (5.10.2011 - 9.9 ÂL)

Huý nhật lần 7 của em Minh (5.10.2011 - 9.9 ÂL)
Nam-Nga Tuấn-Hà Phượng Chôm Bư Nin Hề + Tùng Tú