NHẬN XÉT BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KHCN CẤP BỘ CỦA P.T.A.NGA (Nguyễn Thị Ngân Hà) 2006

BẢN NHẬN XÉT BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KHCN CẤP BỘ

Tên đề tài: NGHIÊN CỨU ĐỐI CHIẾU VĂN HÓA ỨNG XỬ PHÁP-VIỆT QUA TỤC NGỮ CA DAO

Mã số: B 2003-09-10

Người chủ trì: TS. PHẠM THỊ ANH NGA

Đơn vị công tác: GV Khoa tiếng Pháp - Trường Đại Học Ngoại Ngữ, ĐH Huế

Họ và tên người nhận xét: Nguyễn Thị Ngân Hà

Học hàm học vị: TS. - GVC

Đơn vị công tác: Khoa Tiếng Pháp - Trường Đại Học Ngoại Ngữ, ĐH Huế (Trước : công tác tại Trường Đại Học Khoa Học, ĐH Huế)

NỘI DUNG NHẬN XÉT

I. Mục tiêu đề tài:

Mối quan hệ của Việt nam với nhiều nước trên thế giới nói chung và với nước Pháp nói riêng ngày càng được mở rộng, xu thế gặp gỡ / đối thoại lại càng phát triển hơn bao giờ hết. Nhu cầu thấu hiểu nền văn hoá, đặc biệt văn hoá ứng xử của dân tộc mình và tìm hiểu văn hoá ứng xử của dân tộc khác cũng trở nên cấp thiết. Nghiên cứu đối chiếu văn hoá ứng xử của hai đất nước Việt nam và Pháp không chỉ để cho tất cả chúng ta thấy được bản sắc văn hoá của mỗi dân tộc, mà còn giúp cho người Việt nam và người Pháp hiểu nhau hơn, nhất là trong giao tiếp / tiếp xúc.

Mặt khác, trong việc dạy/học ngoại ngữ nói chung, tiếng Pháp nói riêng, người ta đã nhất trí mối liên kết chặt chẽ ngôn ngữ / văn hoá. Những kiến thức văn hoá không thể tách rời với kiến thức ngôn ngữ. Trong giao tiếp / tiếp xúc, bên cạnh kiến thức / khả năng ngôn ngữ, thì kiến thức, hay nói đúng hơn là tri thức văn hoá ứng xử hợp thức sẽ làm cho người ta dễ hiểu nhau hơn. Đó chính là điều mà người dạy cũng như người học rất quan tâm.

Trong kho tàng văn học, tục ngữ và ca dao là nguồn chứa đựng những nét văn hoá của cả một cộng đồng, của cả một dân tộc, là thành quả được đúc kết từ kinh nghiệm cuộc sống, từ kinh nghiệm quan hệ đối nhân xử thế, từ kinh nghiệm lao động sản xuất và truyền tử đời này sang đời khác. Từ những câu tục ngữ, ca dao người ta sẽ thấy những nét văn hoá, bản sắc riêng của mỗi dân tộc.

Hiện nay, công trình nghiên cứu đối chiếu hai nền văn hoá Việt-Pháp còn nhiều khía cạnh chưa được đề cập tới nhiều, đặc biệt nghiên cứu đối chiếu văn hoá ứng xử. Việc nghiên cứu đối chiếu văn hoá ứng xử qua tục ngữ, ca dao thực sự rất cần thiết và đó cũng thể hiện rõ tính xác đáng của mục tiêu đề tài.

II. Hình thức, tư liệu và phương pháp nghiên cứu

1. Hình thức: Bản báo cáo tổng kết được trình bày theo đúng quy định. Có thể nói đây là một công trình nghiên cứu công phu, gồm 85 trang, không kể các phần phụ lục và các bài báo của tác giả đề tài đã đăng trên các tạp chí. Tác giả đã trình bày khá rõ ràng và khoa học các mục cho đến trích dẫn. Ngôn ngữ sử dụng trong sáng, câu văn chặt chẽ và dễ hiểu.

2. Tư liệu: Nguồn tư liệu mà tác giả sử dụng rất phong phú, gồm 47 đầu sách và bài báo. Đặc biệt phải nói đến tính cập nhật của các tài liệu sử dụng và tính khoa học trong lựa chọn tư liệu và trong trình bày tư liệu tham khảo.

3. Phương pháp nghiên cứu: Trên cơ sở chọn lọc và đúc kết những luận điểm có tính lý thuyết, tác giả đã tổng kết, phân tích và phân loại các tục ngữ, ca dao của hai ngôn ngữ Việt Pháp theo từng trục đối lập trong văn hoá ứng xử một cách hợp lý. Ở đây, nghiên cứu đồng đại được kết hợp với nghiên cứu lịch đại, cũng như việc phân tích với những lập luận có cơ sở khoa học vững chắc và dẫn chứng cụ thể.

Chúng tôi có thể nói rằng phương pháp được tác giả sử dụng trong nghiên cứu không chỉ hợp lý, mà còn mang tính khoa học thực sự.

III. Nội dung, kết quả nghiên cứu:

1. Nội dung: Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài nghiên cứu được chia một cách hợp lý thành 4 chương chính:

Chương 1: Tục ngữ ca dao và văn hoá ứng xử của một cộng đồng, từ trang 3 đến trang 15 (13 trang). Trong chương này tác giả trình bày các điểm lý thuyết có liên quan đến những vấn đề của đề tài, như định nghĩa, nguồn gốc, nội dung tục ngữ, ca dao, mối liên kết tục ngữ, ca dao và văn hoá nói chung và văn hoá ứng xử nói riêng.

Chương 2: Giao tiếp ngôn ngữ trong hoạt động xã hội, gồm 9 trang (từ trang 16 đến trang 24). Tác giả trình bày các giao tiếp theo cung bậc / trục đối lập, cũng như hiệu quả của các phương thức sử dụng ngôn ngữ trong xã hội thể hiện qua các câu tục ngữ ca dao Việt Pháp.

Chương 3: Quan niệm về mối quan hệ giữa người với người, được trình bày từ trang 25 đến trang 47 (gồm 23 trang). Chính những quan niệm cơ bản giữa người với người đã chi phối cách ứng xử của con người trong sinh hoạt hàng ngày. Trong phần này tác giả của đề tài đã trình bày khá đầy đủ các mối quan hệ người với người trong cuộc sống qua tục ngữ ca dao Việt Pháp. Đó là những mối quan hệ được sắp xếp theo ba hệ rõ ràng: quan hệ hàng ngang, quan hệ hàng dọc và quan hệ liên ứng hay xung đột.

Chương 4: Quan niệm về phép lịch sự. Chương cuối cùng được trình bày trong 31 trang. Bên cạnh quan niệm mối quan hệ người với người, cái định nên các mối quan hệ, thì quan niệm «phép lịch sự» lại quyết định những nguyên tắc trong giao tiếp và quyết định phương cách ứng xử của mỗi người, của mỗi nhóm người, hay của mỗi cộng đồng với đối tác của mình. Trong chương này tác giả của đề tài đi sâu phân tích đối chiếu, làm rõ những điểm giống và khác nhau về «phép lịch sự» của người Việt nam và người Pháp thể hiện qua các tục ngữ, ca dao.

2. Kết quả nghiên cứu

Bằng phương pháp nghiên cứu hợp lý, tác giả của đề tài đã tổng kết các tục ngữ, ca dao Việt Pháp, nêu lên khá đầy đủ những nét giống và khác nhau về văn hoá ứng xử của người Việt nam và người Pháp theo nhiều góc độ, phương diện khác. Đây chính là kết quả lớn của đề tài và giá trị khoa học quý báu mà đề tài đã đem lại.

IV. Đánh giá chung

1. Tính cấp thiết và ý nghĩa thực tiễn

Như mục đích nghiên cứu của đề tài đã đưa ra, hơn thế nữa như chúng ta cũng biết tìm hiểu / thấu hiểu bản sắc văn hoá, nhất là văn hoá ứng xử của chính bản thân dân tộc mình và dân tộc khác là điều vô cùng quan trọng. Kết quả của đề tài đã đem lại thực sự trả lời cho nhu cầu cấp thiết hiện nay trong mối quan hệ ngày càng mở rộng giữa hai nước Việt nam và Pháp. Đặc biệt hơn nữa đề tài nghiên cứu vấn đề có một ý nghĩa thực tiễn lớn vì nó góp phần cho việc dạy / học tiếng Pháp của người Việt nam, và cả dạy tiếng Việt cho người Pháp.

2. Tính khoa học:

Tính khoa học của để tài đã được thể hiện rõ qua các điểm mà chúng tôi đã nêu ở trên. Đó là chọn lọc tài liệu tham khảo, chọn lọc tổng hợp ngữ liệu từ kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Pháp. Đó là phương pháp nghiên cứu khoa học đã được tác giả sử dụng đến cách trình bày các vấn đề hợp lý, mạch lạc và chặt chẽ. Tính khoa học còn thể hiện rõ qua các lập luận, phân tích luôn gắn liền với chứng minh cụ thể.

3. Khả năng ứng dụng:

Đây là đề tài có ý nghĩa thực tiễn và tính khoa học cao. Công trình nghiên cứu thực sự bổ ích, trước hết cho những người nghiên cứu văn hoá Việt nam và văn hoá Pháp và cho những người dạy / người học tiếng Pháp hiểu thấu đáo hơn văn hoá ứng xử. Hơn thế nữa, đề tài giúp cho người đọc hiểu thêm cái hay, cái đẹp, các nét bản sắc văn hoá chứa đựng trong tục ngữ ca dao. Chính vì vậy đề tài này có khả năng ứng dụng không chỉ trong dạy/học tiếng Pháp, mà còn là tài liệu cho những ai tìm hiểu và muốn hiểu rõ văn hoá ứng xử của người Việt nam và người Pháp.

V. Những đề xuất:

Trong đối chiếu so sánh, tác giả nên thống nhất một trục chính: hoặc bắt đầu nêu đặc trưng của văn hoá ứng xử của người Việt nam trước, rồi nêu nét giống và khác nhau với người Pháp, hoặc bắt đầu những đặc trưng của người Pháp trước.

Đề nghị: Với những thành công trên, đề tài xứng đáng được đề nghị Hội đồng Khoa học cơ quan chủ trì cho phép nghiệm thu.

Huế, ngày 18 tháng 3 năm 2006

Người nhận xét

TS. Nguyễn Thị Ngân Hà